Hoewel ADD officieel al een aantal jaren niet meer bestaat, zoeken opvallend veel mensen op de term ADD. Veel meer dan op ADHD. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat veel mensen met het ADHD-type ‘overwegend onoplettendheid’ zich te weinig herkennen in het gangbare beeld van ADHD. Hoe kan dit eigenlijk? En hebben ze gelijk?
Tekst: Rob Pereira
Op bovenstaande vragen is geen eenduidig antwoord. Hieronder praat ik je bij over de kwestie ‘ADHD versus ADD’. Ik doe dat aan de hand van drie veelgehoorde uitspraken over ADD:
- ADD is ADHD zonder H
- ADD is een aparte groep
- ADD is de ‘lightversie’ van ADHD
1: ADD is ADHD zonder H
Dit is feitelijk hoe het zit volgens de DSM-5, op basis waarvan de ADHD-diagnose gesteld wordt. ADD komt daar als term ook niet meer in voor. De DSM-5 beschouwt ADHD op dit moment als de beschrijving van een reeks subsymptomen en 3 hoofdsymptomen: aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit. Die kunnen in gradaties bestaan en moeten tot uiting komen in verschillende situaties. Volgens de DSM-5 moeten dat bij kinderen minimaal 6 en bij volwassenen minimaal 4 van de 9 subsymptomen zijn per hoofdsymptoom. Verder zijn er een paar voorwaarden om in aanmerking te komen voor een diagnose zoals: het moet voor het 12e jaar begonnen zijn, je mag het niet kunnen verklaren door een ernstige ziekte, trauma of een problematische gezinssituatie én je moet disfunctioneren.
ADHD of ADD: het is dus een glijdende schaal waarin aandachtstekort eigenlijk het kernprobleem is
Voldoe je aan alle drie criteria, dan heb je ADHD, scoor je (net) te weinig bij ‘hyperactiviteit’ (h) en ‘impulsiviteit’ (i) maar wel genoeg bij ‘aandachtstekort’, dan heb je wat ze voorheen ADD noemden. ADHD of ADD: het is dus een glijdende schaal waarin aandachtstekort eigenlijk het kernprobleem is. Het bekende overvolle brein dus, dat slecht filtert, snel afgeleid is en daarmee zorgt voor de meeste problemen in het dagelijks leven. Scoor je ook op de h en de i, dan vertoon je naast dat volle hoofd ook nog gedrag waar jij en/of je omgeving last van hebben. Dat is eigenlijk het enige verschil. Zowel bij ADD als bij ADHD zijn er vaak comorbiditeiten, dat wil zeggen bijkomende problemen zoals slaapproblemen, verslaving, angst, dyslexie of dyscalculie.
In lijn met deze ‘medische visie’ op ADD is ook de behandeling voor ADHD en ADD hetzelfde: psycho-educatie, gedragsadviezen en medicatie bij hinderlijk disfunctioneren.
2: ADD is een aparte groep
Zoals bekend worden jongens meer en eerder gediagnosticeerd met ADHD dan meisjes, omdat ze meer h in hun gedrag hebben. Meisjes met concentratieproblemen zijn niet ‘vervelend’ druk. Soms kletsen ze wat meer maar ‘dat hoort bij meisjes’, denkt men dan. De stille en dromerige kinderen met concentratieproblemen vallen al helemaal niet op. Zij komen veel later pas onder de aandacht als zij onderpresteren en hier een negatief zelfbeeld of somberheid van krijgen. Dat is feitelijk gevolgschade die zij oplopen door de late herkenning en dus late verklaring voor het alsmaar niet voor elkaar krijgen van dingen ‘die anderen wel kunnen’.
De diagnose ADD (zo blijven we het in de volksmond toch gewoon noemen) kan dus horen bij een ander ‘menstype’ dan de diagnose ADHD: de wat rustigere mensen die vooral druk in hun hoofd zijn maar niet in hun doen. Volwassenen met de diagnose ADD vinden dan ook vaak dat zij duidelijk tot een aparte groep horen, met wezenlijk andere uitdagingen dan mensen met ADHD. Bijvoorbeeld: mensen met ADD lopen vaak vast in alles ‘eindeloos’ overdenken en/of omdat ze steeds wegdromen. Daardoor komen ze moeilijk tot actie, in tegenstelling tot mensen met ADHD, die juist vaak doen voordat ze denken. Mensen met ADD zijn wat introverter, vergeetachtiger en sneller moe.
Voor een uitgebreid overzicht van typische ADD-kenmerken, zie ook de website van ervaringsdeskundige Karin Windt: https://www.levente.nl/. Of deze lijst met ADD-symptomen op de Engelstalige website ADD. Ook ADHD-experts zien in hun dagelijkse (behandel)praktijk wel verschillen tussen mensen met ADHD en ADDitude. Lees hier de visie op ADD van vier van hen of lees het artikel ‘ADD het brave zusje’.
In wetenschappelijk onderzoek wordt deze splitsing in een echte ADD-groep versus een ADHD-groep met verschillende kenmerken niet gevonden. Dat zorgt ook voor de minimale aandacht voor de verschillen binnen de diagnostiek en behandeling. Maar omdat veel mensen met ADD zich toch ‘anders’ voelen, gaan ze op zoek naar informatie die dit gevoel onderschrijft en verklaart.
3: ADD is de ‘lightversie’ van ADHD
Sommige mensen denken dat ADHD zonder zichtbare onrust een lichtere vorm is van ADHD. Dit klopt niet. Zoals eerder genoemd, zijn de concentratieproblemen en het volle onrustige hoofd feitelijk de kernsymptomen van ADHD. Je kunt hoogstens zeggen dat ADD voor de buitenwereld een lightversie is; die heeft minder last van een dromerige ADD’er dan van een drukke ADHD’er. Voor de ‘binnenwereld’ van iemand met AD(H)D kan de ADD-variant eerder nog zwaarder voelen. Juist omdát niemand ziet wat zich daarbinnen allemaal afspeelt en welke beperkingen dit geeft in het dagelijks functioneren.
Voor de ‘binnenwereld’ van iemand met AD(H)D kan de ADD-variant eerder nog zwaarder voelen
ADHD en ADD blijven gedragsbeschrijvingen en geen feiten
De ADHD versus ADD-kwestie blijft nog wel even onder ons. Dit komt omdat zowel ADHD als ADD gedragsbeschrijvingen zijn en geen ‘vaststaande feiten’ over wat iemand heeft. De symptomen zijn bovendien dimensioneel. Dat wil zeggen: de een heeft wat meer van dit, de ander wat meer van dat. Zo tellen symptomen op tot wel of geen H in je label. En ben je dan opeens een ander persoon als je net met één h-subsymptoom de drempel van ADHD niet haalt en ‘dus’ ADD hebt?
Tegelijkertijd constateren we in de praktijk dat veel mensen met een ADD-diagnose zich wel anders voelen. Dit zijn misschien degenen die extreem laag scoren op de h en de i. Zij moeten het vooralsnog doen met de informatie van voornamelijk ervaringsdeskundigen en ‘gelukkig’ ook enkele experts.
Meer over ADD? Bekijk de ADD-pagina op onze website.
Dit artikel verscheen eerder in Impuls & Woortblind Magazine nr 1 -2022.Download hier het artikel in PDF.
Meer van dit? Word nu lid en ontvang ons digimagazine 3 keer per jaar.
