Je kind heeft dyslexie. Dus heeft het hulp en eventueel hulpmiddelen nodig om te (leren) lezen en/of schrijven. Maar welke hulpmiddelen helpen nu echt? Zijn luisterboeken wel of niet stimulerend? Wat kan school doen om bijvoorbeeld toetsen dyslexievriendelijker te maken?
Meer ruimte tussen letters en woorden
Dit informatieve artikel van de website Kennislink helpt je op weg in deze zoektocht. Zo is een simpel voorbeeld van een effectief hulpmiddel bij het leren lezen: maak de ruimte tussen letters en woorden groter:
Ik heb zelf twee studies gedaan waaruit blijkt dat alle beginnende lezers hier baat bij kunnen hebben, dus ook kinderen met dyslexie. De ruimte tussen de woorden moet dan 3,5 keer de ruimte tussen de letters zijn. Als leerkracht kun je zelf de tekenafstand in Word aanpassen. Dat moet je maar net weten.
Aldus orthopedagoog Madelon van den Boer. Dit is meteen ook goed voorbeeld van UDL (Universal Design for Learning). Hier hebben namelijk álle kinderen wat aan. Ook is het heel simpel uit te voeren voor elke leerkracht.
Luisterboeken en ‘samen-lees’ boeken
De bekende leeskilometers komen natuurlijk voorbij. Lezen leer je alleen door het veel te doen, ook als je dyslexie hebt. Maar hoe dan? Een concrete tip is deze:
Voor ouders en kinderen heb je samenlees-boeken, waarin ouder en kind om beurten een fragment lezen. Uit onderzoek blijkt dat vijf minuten extra lezen per dag al uitmaakt voor je woordenschat. Dus elke minuut dat je leest, telt.
Over het effect van luisterboeken zijn de meningen in het artikel verdeeld. Om te leren lezen zou het niet helpen, aldus orthopedagoog van den Boer. Huiswerkbegeleidster Petra van der Beuk is zelf dyslectisch en ziet wél de meerwaarde van luisterboeken in het voortgezet onderwijs:
Volgens Beuk kunnen luisterboeken heel erg helpen om kinderen met dyslexie toch te laten ervaren hoe leuk boeken zijn. Omdat deze boeken worden ingesproken in de studio, hebben ze ook de juiste intonatie, die spanning in de tekst brengt. Ook veel studieboeken zijn inmiddels als luisterboek beschikbaar, vertelt Beuk. “Je hebt bijvoorbeeld de Lex app van Dedicon, dat is een stichting voor slechtzienden. Ook de Passend Lezen-app bevat veel luisterboeken, en is via de bibliotheek gratis toegankelijk voor kinderen tot en met achttien jaar.”
Dyslecten lezen anders
Van den Beuk benadrukt ook dat hulpmiddelen niet dé oplossing zijn. Bied ook het onderwijs breder aan. Daarmee zet je in op de sterke kanten van dyslexie:
Leerlingen met dyslexie lezen op macroniveau, ze onthouden veel meer de grote lijnen, dus dan moet je ze niet gaan bevragen op details. Bij een luistertoets zou het helpen als deze leerlingen de tekst al van tevoren zouden mogen inzien. Laat in de klas meer filmpjes zien. Dat beklijft bij hen beter.
Dyslexie in vele vormen
In het artikel zit ook nog een link naar een interessant Nederlands onderzoek naar dyslexie uit 2019. Daaruit blijkt dat dyslexie in vele vormen en gradaties voorkomt. En dat het NIET alleen een leesprobleem is, zoals dat nu als norm geldt in het Dyslexieprotocol 3.0. Alleen hele slechte lezers krijgen nog vergoede dyslexiehulp. Ze willen het maar niet begrijpen in Den Haag…
Meer info
Lees vooral het hele artikel ‘Leeshulp voor leerlingen met dyslexie’ want er staat nog veel meer zinnigs in.
Meer over hulpmiddelen bij dyslexie.
1 reactie. Reactie plaatsen
Dit artikel geeft zeker bruikbare info en praktische tips voor ouders en leerkrachten. Maar er valt veel meer te zeggen over hulpmiddelen bij dyslexie dan dit alleen. Meer ruimte tussen letters en woorden is niet heel nieuw. Ik gebruik dit daarom ook in de lay out van mijn boek Dyslexie360 – Een totaalplaatje.
De ‘verplichte sneer’ naar het lettertype Dyslexiefont geeft m.i. ook een te eenzijdig beeld. Veel onderzoeken daarnaar gingen vooral over leessnelheid bij het hardop lezen, met een stopwatch, je weet wel.
Nou, dan maakt het niet uit welk lettertype je gebruikt. Het kind is in paniek.
Onderzoek in Frankrijk wees uit, dat dyslectische kinderen die drie maanden met het dyslexiefont hadden gelezen, minder spellend gingen lezen. Dat was gemeten met een eye-tracker. Dan heb je het niet over een momentopname, maar kijk je wat het doet over langere tijd.
Volwassenen reageren heel verdeeld op de dyslexieletter. De ene helft vindt het afgrijselijk, de andere helft wil niets anders meer. Kinderen vinden de dyslexieletter meestal fijn lezen.
Hun ouders mailen mij daarover! Nog geen onderzoek gezien naar meer leesplezier of leesbegrip.
Ook letterkleur en achtergrondkleur kunnen helpen bij het lezen. Wat ik mis, is dat dit per kind verschillend is. Wat voor de één werkt, hoeft niet voor de ander te werken.
Ook geen aandacht in het artikel voor de Daisy speler, een hulpmiddel dat al heel lang in basisscholen wordt ingezet voor dyslectische leerlingen. Vrijwel alle basisschoolmethodes en leesboekjes zijn geschikt gemaakt voor Daisy spelers. Lang geleden deed Paulien van der Helm van Hogeschool Windesheim onderzoek naar het effect. Er werd namelijk aangenomen dat dit hulpmiddel dyslectische kinderen ‘leeslui’ zou maken. Het bleek, dat kinderen die tegelijk luisterden en meelazen, sneller vooruit gingen dan de controlegroep – Nel Hofmeester.