Zoek de ontbrekende puzzelstukjes als het herstel van een werknemer niet opschiet: dat is de eerste overduidelijke take home message die de deelnemers aan het I & W-Congres Investeren in neurodiversiteit op de werkvloer op 4 november 2016 krijgen. En zo volgen er nog een aantal duidelijke punten waaraan gewerkt kan worden. Het goed bezochte congres voorziet overduidelijk in een behoefte. Het besef dat elke bloem iets anders nodig heeft om tot bloei te komen, zoals voorzitter Rob Pereira in zijn openingsverhaal mooi laat zien met een kort filpmje, begint steeds meer te leven. Nu de praktijk nog.
Inspirerend
Dit gaat al heel goed bij een grote onderneming als AkzoNobel. In haar presentatie komt interne bedrijfsarts Marianne Schulpen met een aantal overtuigende voorbeelden van werknemers die vastliepen in hun functie, waarbij uiteindelijk ADD, dyslexie of een andere eigenschap werd geconstateerd. Dit vormde het begin van de oplossing: er kon nu een plan van aanpak gemaakt worden waarbij mensen met kleine of grote aanpassingen in bijna alle gevallen bij Akzo zijn blijven werken, naar ieders tevredenheid. Inspirerend!
Talenten in plaats van beperkingen centraal stellen
Tweede take home massage: we denken nog allemaal te veel in beperkingen in plaats van van talenten. Zoals European Brains@Work* voorziter Geo van Dam treffend zegt: ‘Bedrijven willen niet met mensen met een beperking werken. Het moet over talenten gaan.’ Door te focussen op de beperking, óók in alle voorzieningen en maatregelen, blijft deze kant benadrukt worden, ten koste van de andere kant. Mensen met een zogenaamde beperking hebben ook talenten. Ga daar naar op zoek en geef ze de ruimte! (foto: de ambassadeurs van European Brains@work)
Spagaat
Toch blijft dit een spagaat, omdat talentvolle mensen met ‘bijzondere breinen’ nu eenmaal vaak aanlopen tegen hun ‘anders zijn dan de meesten’, bijvoorbeeld doordat ze problemen hebben met de reguliere manieren van examineren, die steeds vaker digitaal zijn. Ook op het werk. Dit is extra wrang omdat er juist in het onderwijs steeds meer aandacht en acceptatie is rondom neurodiversiteit. Er zijn regelingen en aanpassingen voor leerlingen met ADHD, dyslexie etc en er is extra begeleiding. En je hoeft je er zeker niet meer voor te schamen. Het mag en moet dus wel over de beperkingen gaan, waar het iemand bepekt in zijn of haar mogelijkheden!
Harde overgang van onderwijs naar werk
Hoe anders is dit als je van de middelbare school af komt. In het hoger- en beroepsonderwijs moet je al veel meer knokken om de ondersteuning te krijgen die je soms nodig hebt. En ga je eenmaal werken, dan is het alsof je van de bewoonde wereld in de woestijn terecht komt, aldus een onderwijsmedewerker vanuit de zaal. En dat terwijl er binnen het onderwijs dus al veel kennis is over de verschillende neurodiverse breinen en hoe je hierbij ondersteuning kunt bieden zodat iemand op zijn eigen niveau kan functioneren.
Onderwijs en werk kunnen dus veel aan elkaar hebben, waar deze werelden nu zo gescheiden zijn: een derde belangrijke take home message.
Openheid kan lonen
Stigma komt ook aan de orde: mensen durven nog steeds niet of nauwelijks open te zijn over hun andere brein. Zo vertelt Dorien Verhoeven van Samen Sterk Zonder Stigma. Hoe mooi is dan het verhaal van werkambassadeur Jan Anne Kalkhoven, ADD’er die bij de Belastingdienst werkt. Zijn ‘coming out’ kostte hem eerst bijna zijn baan, maar hij geloofde voldoende in het positieve effect van zijn diagnose: hij snapte nu beter wat hij nodig had om goed te kunnen functioneren. Zijn leidinggevende pakte dit op, en nu is er binnen de Belastingdienst een grotere beweging op gang waarin mensen open zijn over hun bijzondere breinen. Want dit werkt dus!
Op naar diversiteit als norm
Er volgen twee rondes van workshops, die over het algemeen positief gewaardeerd worden. Na de pauze die volgt zit de plenaire zaal nog bijna helemaal vol! Het thema leeft duidelijk. Zo blijkt ook uit de ingebrachte vragen tijdens de afsluitende paneldiscussie. Ook uit deze vragen en opmerkingen blijkt weer: meer kennis en openheid is nodig. Meer uitgaan van diversiteit van mensen zou de norm moeten zijn. Maar hoe doen we dat?
Spijker op zijn kop
Met dit congres in een begin gemaakt. Bedrijfsartsen die hier waren kunnen hun collega’s attenderen op een andere manier van kijken. Bij aanhoudende problemen eerder aan ‘een bijzonder brein’ denken en daarbij ook weten dat er positieve kanten aan dit brein zitten en niet alleen maar beperkingen of risico’s.
“Neurodiverse werknemers kennen vaak hun valkuilen en talenten goed. Als ze hier open over kunnen zijn is dat gunstig voor hun werkgever én henzelf. Neurotypische (‘normale’) werknemers die dit niet allemaal niet weten of verzwijgen, die vormen pas een risico!” Aldus een wakkere deelnemer aan de slotdiscussie, die hiermee de spijker op zijn kop slaat. Een treffende afsluiter.
*Meer over European Brains@work
Dit is een internationaal netwerk van experts, dus ook in Nederland, op het gebied van AD(H)D, dyslexie, dyscalculie, autisme en hoogbegaafdheid. Als ambassadeur bezoeken zij werkgevers om met hen te spreken over medewerkers met ‘special brains’. De bedoeling is werkgevers te ondersteunen bij het begeleiden van dit deel van hun menselijk kapitaal (ongeveer 10%) en de ‘brains’ van deze talentvolle (toekomstige) medewerkers. Zij bieden werkgevers inzicht in signalering van medewerkers met “special brains”, en inventariseren samen met werkgevers wat gedaan kan worden om de kwaliteiten van deze medewerkers optimaal tot hun recht te laten komen.
https://europeanbrainsatwork.eu/
Bedrijfsartsen en andere arbeidsprofessionals die belangstelling hebben voor een bezoek van een ambassadeur of meer willen weten over de thema’s die tijdens het congres aan de orde zijn gekomen, mail ons: [email protected]
