Op maandag 8 februari vond het online congres ‘Maak van inclusie een prioriTIJD’ plaats op initiatief van ECIO. Volgens het ECIO is het nu tijd om van inclusief onderwijs echt iets te gaan maken. Want we zijn er nog lang niet…
Karin Jahromi – Werkgroep Onderwijs Impuls & Woortblind
Wat doet ECIO?
Voor wie denkt: wat is ECIO? ECIO staat voor Expertisecentrum voor inclusief onderwijs, voorheen handicap+studie. Op de website staat: “Inclusief onderwijs, toegankelijkheid en ruimte voor diversiteit zijn geen keuzes meer. Sinds het VN-verdrag in Nederland van kracht is moet elke onderwijsinstelling hiermee aan de slag, van beleid tot praktische oplossingen. ECIO adviseert en ondersteunt universiteiten, hogescholen en het mbo bij het inclusiever maken van het onderwijs. Zodat alle studenten optimaal kunnen studeren met een opleiding van hun keuze en kunnen doorstromen naar een baan die bij hen past: leren zonder belemmering”. (https://ecio.nl/wat-doen-wij/)
Wat is inclusief onderwijs
Bij het nadenken over inclusief onderwijs gaat het over de vormgeving van onderwijs, en wel zo dat alle leerlingen en studenten hierbinnen hun plek kunnen innemen. Studenten vanuit allerlei achtergronden, met èn zonder ‘functiebeperkingen’ (zoals AD(H)D, dyslexie of dyscalculie) moeten toegang hebben tot dezelfde onderwijsinstelling.
Inclusief onderwijs omvat het gehele studieproces: van studiekeuze tot aan een passende baan op de arbeidsmarkt. Sinds het VN-verdrag in Nederland van kracht is, is elke onderwijsinstelling hiermee aan de slag. En met het coronavirus is inclusief onderwijs urgenter dan ooit te voren.
Brede ondersteuning
Bij de opening van het congres door host Thijs de Lange wordt al direct duidelijk dat inclusie een breed begrip is. Inclusief onderwijs betekent óók de nodige ondersteuning bieden aan een student die zwanger is, net als aan een student die onderuit dreigt te gaan door prestatiedruk.
Good practice
Tijdens het congres gaat er vooral aandacht uit naar good practice voorbeelden. Die zijn er gelukkig wel. Zo zijn ze op de hbo-instellingen HAN, Fontys en Windesheim actief bezig met het inclusiever maken van hun onderwijs. Daarnaast zijn er tafelgesprekken en de uitreiking van de ECIO Frank Award 2021 door minister Ingrid van Engelshoven aan twee studenten die zich extra hebben ingezet op het gebied van inclusief onderwijs.
Impact van corona
Er is als gevolg van de coronatijd grote bezorgdheid over het welzijn van studenten. De impact op deze groep is enorm: er is eenzaamheid op de studentenkamer, er wordt financiële druk ervaren -bijbaantjes zijn weggevallen- en de motivatie om aan de studie te gaan vergt veel energie. Studenten zien elkaar veel minder en dreigen in een sociaal isolement te raken.
Digitale toegankelijkheid heeft nu absolute prioriteit. Daar was eigenlijk al veel eerder, nog vóór de crisis, om gevraagd. Want juist via goed doordachte digitale toegankelijkheid kun je al grote stappen zetten naar inclusief onderwijs. Er komen vanuit de hoek van diverse groepen studenten ondersteuningsvragen voor online studeren. Dit kan voor de meeste studenten voor zo veel oplossingen zorgen dat het studeren hiermee totaal verandert. De digitale mogelijkheden zijn in principe beschikbaar, maar waar men op wacht is een mandaat om dit te gaan inzetten. De regering is nog niet zo enthousiast. Aan de randvoorwaarden inclusief onderwijs wordt bovendien ook nog niet voldaan. Er zal een stappenplan moeten komen met een duidelijke vraagstelling: wat heeft de student nodig en wat heeft de onderwijsinstelling nodig?
Recht op maatwerk
Wat belangrijk is te onthouden is dat ondersteuning hierbij altijd een recht is, nooit liefdadigheid of een privilege. Bij de oplossing van ondersteuning kan men daarom ook niet uitgaan van een homogene groep, dat zou te makkelijk zijn. Inclusieve maatregelen gaan altijd om een persoonlijke wens en dat blijft maatwerk. Hierbij heeft de student trouwens ook altijd de rugdekking van het College van de Rechten van de Mens.
Wat die persoonlijke wens betreft wordt het ook duidelijk dat het vragen om specifieke ondersteuning veel stress oplevert bij en moed vergt van een student. Want: word ik wel serieus genomen? Vanuit de inclusie-gedachte is de onderwijsinstelling eigenaar van het probleem. Van die kant moet de oplossing komen. Redelijkerwijs is de vraag hier tegelijkertijd bij: waar ligt de grens?
Veel werk te doen
Tijdens de diverse discussies wordt duidelijk dat er aan beide kanten nog veel werk te doen is. Om inclusie structureel binnen het onderwijs uit te kunnen rollen is democratisering nodig binnen de besturen van de organisaties. Het kan niet zomaar ‘even’ een stukje beleid worden. Onderwijsprofessionals hebben hierbij een belangrijke rol. Men moet in overleg, tijdens super- en intervisies moet er gezocht worden naar een structureel en integraal beleid. Waarbij de student zich steeds duidelijker laat horen: ‘Nothing about us without us’.
Practice what you preach
Als toehoorder van het congres en in mijn rol als lobbyist en belangenbehartiger is ook mijn gevoel dat we nu inclusie maatschappelijk en politiek de priorTIJD moeten geven die het verdient. Er ligt hiervoor al een basis van samenwerking met o.a. het College voor de Rechten van de Mens, het ministerie van VWS (Bouwen aan inclusief onderwijs) en het convenant ‘Studeren met een studiebeperking’ dat al door 15 HBO- en universitaire instellingen is ondertekend. Waar wachten we op? Op maatschappelijke goedkeuring lijkt het en acceptatie. En vooral: practice what you preach!
Meer weten?
Lees de Terugblik op het ECIO-congres. Daarin vind je veel informatie over waar de knelpunten zitten bij het moeizaam op stoom komen van inclusief onderwijs. Maar ook meer over de good practices. Doe er je voordeel mee als onderwijsinstelling en begin gewoon!
ECIO geeft in haar verslag ook het goede voorbeeld door de informatie inclusief aan te bieden. Bekijk de prachtige illustratie maar die het hele congres in één tekening samenvat.
