We hebben tijdens deze coronacrisis kennis kunnen maken met een nieuw fenomeen: thuisonderwijs. De media staan er vol mee, iedereen met een beetje deskundigheid op dit gebied heeft er op tv al zijn of haar mening over kunnen geven, vaak met grote theoretische afstand van hoe dit in de praktijk uitpakt. Zeker als het gaat om kinderen met ADHD/ADD, dyslexie of een andere vorm van neurodiversiteit. De focus is vooral negatief en nogal gefixeerd op ‘leerresultaten’.
Neem de brief waarmee de Onderwijsraad minister Slob op 16 april heeft geadviseerd hoe de ontstane situatie door de corona-crisis straks aangepakt kan worden. Dan valt toch weer op vanuit welke grondhouding het onderwijs opereert. Lees de termen die dan naar boven komen. Zoals leerachterstand, risicoleerling, leerplichtambtenaar, ingekorte schoolvakantie.
Ouders van thuiszitters zijn stomverbaasd
Opvallend is ook hoe de online lesprogramma’s in een vloek en een zucht konden worden uitgerold. Ouders van ‘thuiszitters’, leerlingen die geen aansluiting kunnen vinden met school en lesaanbod, hebben hier met open mond naar gekeken. Want dit is waar zij nu precies altijd al om hadden gevraagd. En het bleek ineens mogelijk.
Hoezo leerachterstand?
Maar terugkomend op leerachterstand. Waar heeft men eigenlijk naar gekeken om tot deze conclusie te komen? Ikzelf had al snel voor kinderen die ik begeleid en hun ouders de beslissing gemaakt dat zij niet meer naar mijn praktijk moesten komen. We zijn van de ene op de andere dag online gegaan en iedereen heeft die draai meteen gemaakt. Natuurlijk is het voor ouders een enorme aanpassing (geweest) om hun eigen werk en het schoolwerk van hun kinderen vlotjes te laten verlopen. Maar gaandeweg, als ik dan weer eens via het scherm bij hen binnen kon kijken, zag ik vooral ontspannen en blije kinderen en.. ouders. En nee, er was niet altijd voldoende geoefend. Wat was er dan wel gebeurd?
Papieren tijger
Een mooi voorbeeld is Bas die altijd maar de clown uithangt omdat het toch allemaal niet lukt. Die van RT naar bijles moet en daarnaast ook naar mij voor extra ondersteuning. Die Bas werd tijdens onze online sessies door klasgenootjes onderbroken omdat hij voor zijn klas de software helpdesk bemant. Ja, de helpdesk! Deze ervaring doet hem zo enorm goed dat ik een totaal ander kind op het scherm zie. Een leerachterstand? Volgens mij een papieren tijger. In elk geval bij veel kinderen.
Minder prikkels, minder stress
De meeste kinderen uit mijn praktijk doen het eigenlijk heel goed thuis. Ze ervaren minder prikkels die er op een school natuurlijk wel altijd zijn. Er is nu minder last van faalangst of stress, meer ruimte om dingen op een eigen moment en in een eigen tempo te doen. Ik hoor van ouders terug dat de leerkracht soms niet kan geloven waarmee er thuis al geoefend wordt.
Soms voelt school juist onveilig
Ouders maken nu ook van dichtbij mee hoe hun kind leert en wat lukt, waar het blokkeert of stagneert. Een kind dat zich niet veilig voelt is niet in staat te leren. En de kinderen in mijn praktijk bevinden zich op school vaak in voor hun onveilige situaties. Waarbij ze zich ten onrechte bevestigd voelen dat ze het niet kunnen, dom en anders zijn. De veiligheid van een thuissituatie kan er dus voor deze groep voor zorgen dat een kind zich best cognitief goed kan ontwikkelen, maar dat er vooral sociaal-emotioneel heel mooie dingen gebeuren. waardoor leren ook beter gaat. Daar zou een leerkracht toch heel blij van moeten worden.
Ieder kind leert anders
Het zou toch fantastisch zijn als de opgedane ervaring met het thuisonderwijs tijdens deze corona-tijd nieuwe inzichten gaat bieden aan beleidsmakers in het onderwijsveld. Iets dat veel coaches en therapeuten al lang weten: ieder kind leert anders en heeft recht op de juiste ondersteuning om tot leren te kunnen komen. Thuisonderwijs blijkt een goed alternatief voor kinderen die dat nodig hebben omdat ze anders buiten de boot, en dus buiten de maatschappij, zullen vallen. Ik pleit niet perse voor thuisonderwijs voor al deze kinderen vanaf nu. Wel voor meer maatwerk.
Andere kant
Er is natuurlijk ook een andere kant. Want het thuisonderwijs brengt ook pijnlijk in beeld waar het echt mis gaat: het kind binnen een probleemgezin dat thuis soms onveiliger is dan op school en nu compleet buiten beeld raakt. Kinderen in een instelling, gehandicapte kinderen. Kinderen met ouders die simpelweg niet in staat zijn om hun kinderen te begeleiden met schoolwerk of die geen (extra) laptop kunnen betalen. Die kinderen vallen juist nu buiten de boot.
Neurodiversiteit als norm
Misschien dat deze crisis ervoor kan zorgen dat we scherper zien hoe verschillend kinderen zijn. Oók in hun behoeften op het gebied van onderwijs. Misschien helpt de huidige ervaring ons om straks mogelijkheden en oplossingen te bieden die recht doen aan een elk kind. Misschien gaan we termen als passend onderwijs, neurodiversiteit en inclusiviteit dan eindelijk eens inzetten zoals ze bedoeld zijn? Dan heeft deze crisis ten minste nog zin gehad.
Karin Jahromi – Werkgoep Onderwijs Impuls & Woortblind en coach/begeleider van kinderen met leerproblemen.
Beeld: Leontien Jansen
Bekijk ook het artikel (met video) van RTL Nieuws dat hier op aansluit.
