Heb geduld met jezelf

Tekst: Julie Houben

Van school verwijderd
Tom komt uit een ‘rood Rotterdams nest’. Zijn vader werkte zich op van metaalbewerker tot burgemeester van Dordrecht. Zijn moeder was huisvrouw en zorgde voor zes kinderen, waaronder lastpak Tom. ‘Op de kleuterschool liep ik al vaak weg. In de eerste klas bleef ik zitten omdat lezen totaal niet ging. Op mijn 8^e kon ik nog steeds mijn naam niet schrijven. Toen de juf zei dat ik dom was, gooide ik een stoel naar haar. Dat was het slimste wat ik ooit heb gedaan. Want ik werd meteen van school verwijderd. Stap één van mijn redding.’

Debiel
Tom moest naar een psychiater. Die constateerde een IQ van 78% in de linkerhersenhelft. ‘Over mijn problemen met taal ging het verder niet. Met zo’n IQ was je debiel, dus ik moest naar een school voor BLO (bijzonder lager onderwijs). Daar bloeide ik helemaal op. Tussen de kinderen met Down was ik de slimmerik. Ik gaf ze al snel rekenlessen. Zelf leerde ik helemaal niks. Mijn moeder wilde me daar weg hebben en zo kwam ik op mijn 9^e op de lom-school terecht.’

Toch dyslexie
Ook daar was Tom ‘te druk.’ Hij moest bij de directeur komen. Die smolt voor hem toen Tom dacht dat hij werkelijk Albert Schweitzer was, de beroemde naamgever van de school. ‘Kom voortaan maar even naar mij als je weer druk bent in je hoofd’, zei hij. Tom: ‘Die man snapte mij. Dat was zo fijn. Ik wist ook meteen wat ik wilde worden, als ik toch niet gek bleek te zijn: schoolmeester. ‘Dan moet je eerst maar eens je naam leren schrijven’, zei mijn vader. Dat moment kwam niet veel later. Tom kreeg de ziekte van Pfeifer en moest als krachtoefening in een balletje knijpen. ‘De dokter schreef het woord BAL op. En opeens kon ik het lezen! Op mijn 9^e waren mijn hersenen er toch klaar voor. Vanaf dat moment ging ik als een speer. Ik was eindelijk gemotiveerd en kreeg ook begeleiding, want inmiddels hadden ze toch het label dyslexie op me geplakt.’

Gescout
Op zijn 14^e is Tom klaar voor de volgende stap: de mulo. Met Nederlands, Frans, Duits en Engels. ‘Ik zakte natuurlijk. Had zoveel stress bij de mondelingen, dat ik Engels sprak bij Duits, etc. Op een 2^e school lukt het wel. Wederom dankzij een directeur die mij ‘zag’ en toeliet dat ik de mondelingen op een door mij bepaalde volgorde deed.’ Daarna volgt de havo, die relatief makkelijk gaat. En dan kan Tom eindelijk naar de pabo, dan nog de kweekschool. Daar vinden ze hem erg eigenwijs en brutaal maar het valt ook op hoeveel oog hij heeft voor kinderen met leerproblemen. ‘Bij mij moet er iets aan mensen mankeren, anders vind ik ze niet leuk.’ Nog voordat hij op zijn 25^e de kweekschool met een diploma verlaat, wordt hij al ‘gescout’ en start hij, naast zijn studie, als leerkracht op een lom-school.

Twee universitaire titels
Na de lom-school – ‘klotedirecteur, daar moest ik snel weg’ – volgt een mytylschool, waar Tom helemaal op zijn plek zit. Op zijn 30^e begint hij aan de studie sociale pedagogiek, gevolgd door orthopedagogiek aan de Universiteit van Leiden. Op zijn 38^e behaalt hij zijn doctoraalbul. ‘Ik heb de directeur van mijn eerste lom-school ook voor het feest uitgenodigd. Zonder die man was ik nooit zo ver gekomen.’ Ondertussen is hij vanaf zijn 33^e zelf directeur van een mlk-school, wat hij 21 jaar met veel plezier blijft doen. In 1998 mag hij, als orthopedagoog, ook gz-psycholoog aan zijn titels toevoegen. ‘Ik moest daarvoor wel een IQ-test doen. En guess what? Weer een IQ-score van 78! Die vrouw die me testte wist niet wat ze zag. ‘Dit kan niet’, zei ze. Ik snapte het wel. Bij dit soort testen gaat alles op snelheid. Dan lig ik eraf. Gelukkig rekende ze me niet af op de testuitslag maar keek ze naar wat ik in de praktijk allemaal deed en kon.’

Charismatisch leider
Tom blijft zijn werk als schooldirecteur nog een tijdje combineren met het doen van diagnostiek en behandeling van ‘kinderen zoals hijzelf.’ Dan wordt hij op zijn 54^e gevraagd om een nieuwe deeltijd-hbo opleiding ecologische pedagogiek op te zetten. Bedoeld voor IB’ers en anderen die kinderen helpen die vastlopen in het onderwijs en/of thuis. ‘Ze vroegen mij hiervoor omdat ze me een charismatisch leider vonden. Dat is nog al wat he. Maar ik durf nu te zeggen dat ik dat ook ben.’ Tot aan zijn pensioen blijft Tom aan deze opleiding verbonden. Op zijn opa-oppasdagen werkt hij als gz-psycholoog op een school in Rotterdam. Daar wordt hij weer ‘gescout’, nu door Impuls & Woortblind-voorzitter Rob Pereira, die nog een gz-psycholoog zoekt voor zijn groepspraktijk voor kinderen met o.a. ADHD. ‘Dat doe ik nu ook alweer drie jaar. Geweldig werk. Maar ik ga binnenkort echt stoppen. Mijn kleinkinderen en mijn camper roepen me.’

Ook ADHD
‘Laatst maakte ik een lijstje met kenmerken voor een jongen die ik met ADD diagnosticeerde. Eronder scheef ik: ‘Dit heb ik ook allemaal. Groeten van de psycholoog.’ Zijn moeder belde me in tranen op: ‘Het hangt boven zijn bed’, zei ze. ADHD is bij mij nooit geconstateerd. Maar ik weet bijna zeker dat ik het heb. Sterker nog, ik vermoed dat dit ook de oorzaak is van mijn dyslexie. Er komt continu zoveel bij mij binnen, dat het soms stokt in de verwerking. In mijn geval vooral in de taalverwerking.’

Je komt er wel
Terugkijkend op zijn ‘carrièrepad’ heeft Tom twee tips voor mensen zoals hijzelf:
1) connectie gaat voor correctie. ‘Ik wilde wel, maar kon het niet op de manier zoals het werd aangeboden. Heb daar als docent oog voor. Elk kind wil leren.’
2) Heb geduld met jezelf. ‘Je moet het doen in een systeem dat niet bij jou past. Dat kost meer tijd, maar je komt er wel. Zoek de mensen op die jou wel zien om je te helpen. Er zijn meer mensen zoals jij.’