Iemand met ADD wordt vaak omschreven als onhandig, lui, traag, in zichzelf gekeerd, ongemotiveerd en ongrijpbaar. Jammer, want van binnen schuilen er veel zinnige dingen. Waarschijnlijk leg je vaak verbanden die niemand anders legt, ben je heel creatief en voel je precies aan wat er speelt in je omgeving. Herken jij je in onderstaande kenmerken? Grote kans dat je ADD hebt,
Tekst: Arda Nieboer
ADD heet tegenwoordig officieel ‘ADHD type 2- Het overwegend onoplettende type’: een vorm van ADHD met alleen aandachtsproblemen, zonder hyperactiviteit en impulsiviteit. Maar naar mijn beleving (ik heb nog de ‘oude’ diagnose ADD en werk als AD(H)D-coach) is ADD toch echt iets anders dan ADHD. Hieronder de voor mij meest duidelijke kenmerken van ADD.
Onzichtbaarheid
ADD en de ADD’ers zijn onzichtbaar. Je bent iemand die niet opvalt op het werk of op school: op de achtergrond, het teruggetrokken, stille, dromerige type. Je houdt vaak je mond of bedenkt pas achteraf wat je had kunnen zeggen. Emoties worden geïnternaliseerd (slaan naar binnen). Dit zorgt vaak voor onbegrip en onduidelijkheid voor de omgeving. ‘Geen idee wat er in hem/of haar omgaat’, wordt er dan gezegd. Iemand met ADD wordt vaak omschreven als onhandig, lui, traag, in zichzelf gekeerd, ongemotiveerd en ongrijpbaar. Jammer, want van binnen schuilen er veel zinnige dingen. Waarschijnlijk leg je vaak verbanden die niemand anders legt, ben je heel creatief en voel je precies aan wat er speelt in je omgeving.
Het zit er wel in, maar het komt er niet uit
Ik denk dat iedereen met ADD dit herkent. Ik heb jaren het gevoel gehad alsof ik vast zat in een onzichtbaar web. Hoe meer ik er over nadacht, hoe harder ik mijn best deed, hoe meer spanning ik voelde en hoe vaster ik kwam te zitten. Heel graag van alles willen, plannen en dromen hebben, maar het kwam er niet uit. Gevangen in mijn eigen brein en gevoelens, in mijn eigen wereldje.
Laatbloeiers
Als je ADD hebt, ben je vaak een laatbloeier. Ik heb wel eens gelezen dat iemand met ADD tien jaar achter loopt. Vaak kom je er op latere leeftijd achter wat je wilt qua werk en/of opleiding. Het lijkt wel alsof je pas op latere leeftijd echt de verbinding kan maken met wat er binnenin je (cocon) zit en de buitenwereld.
Laag zelfbeeld
Door kritiek en onbegrip uit je omgeving en door onderpresteren, kun je een laag zelfbeeld hebben. Eindeloze kritische zelfanalyses en gepieker waarom dingen niet lukken of moeizaam gaan, dragen niet bij aan het zelfvertrouwen. Dit is vaak een vicieuze cirkel waar je moeilijk uitkomt, zeker als je alles binnenhoudt.
Schaamte
Schaamte komt veel voor bij mensen met ADD. Schaamte over wie je bent en hoe je bent. Schaamte omdat je dingen niet (goed) gedaan hebt. Lees meer over schaamte bij AD(H)D en hoe je hiermee kunt omgaan.
Paniekmomenten
Misschien heb jij dat ook? Regelmatig van die paniekmomenten. Dit kan komen door tijdsdruk, een verandering, teleurstelling, omdat je iets kwijt of vergeten bent of doordat je overweldigd wordt door prikkels. Ik noem dat altijd de flipstand, ik heb dan even geen overzicht meer. Vaak valt het achteraf wel mee.
Beter in je vel met ADD
Uit mijn eigen ervaring en door mijn werk als coach in ADHD-Praktijk, zijn er een aantal dingen die volgens mij enorm kunnen bijdragen om beter uit de verf te komen met ADD.
Kennis over ADD
Zorg dat je genoeg kennis, inzicht en werkelijk begrip krijgt over ADD. Lees boeken, zoek op internet of praat met gelijkgestemden, bijvoorbeeld bij een AD(H)D-café bij jou in de buurt, supportgroepen of op forums. Bezoek workshops en lezingen. Hierdoor ontstaat er meer begrip en dus acceptatie. Het levert een hoop rust op als je weet waar je mee te dealen hebt.
Geen gebrek aan zelfdiscipline
En dit mag je nooit vergeten! Het is geen gebrek aan zelfdiscipline, wilskracht of doorzettingsvermogen. Ik denk dat iemand met ADD een bovengemiddeld doorzettingsvermogen nodig heeft om “gewoon” te functioneren. Het is dus geen zwak karakter of onwil, maar onvermogen doordat jouw brein nou eenmaal anders bekabeld is. Je bent zeker niet dom, je bent hooguit anders.
Zelfvertrouwen en assertiviteit
Het is goed om van –vaak jarenlang opgebouwde- negativiteit af te komen en meer zelfvertrouwen te krijgen. Neem tijd om afstand te nemen en je successen, hoe klein ook, te analyseren en oplossingen te bedenken, in plaats van je tekortkomingen. Dit kun je trainen. Praat erover, in plaats van dat je alles binnenhoudt. Word assertiever. Het is belangrijk dat je jezelf kunt laten zien zoals je echt bent. Dat je mag zijn zoals je bent. En prima dat je introvert bent! Maar het helpt enorm als je de ander duidelijk kunt maken hoe het bij jou werkt. Maak vrienden met jezelf, je eigenaardigheden en je eigen innerlijke criticus.
Humor
Leer lachen om jezelf. Hoe ontspannener jij ergens mee omgaat en de lol er van in kan zien, hoe beter anderen je ook kunnen accepteren. En je eventueel gemakkelijker kunnen vergeven als je te laat bent of iets vergeten bent.
Maak scenario’s
Het helpt als je verschillende scenario’s klaar hebt liggen voor verschillende situaties, zoals een dip, verveling etc. Bedenk symbolen, mantra’s en ezelsbruggetjes. Het blijft puzzelen. Door oplossingen paraat te hebben, is het makkelijker ze sneller en ook daadwerkelijk in te zetten.
Dit artikel verscheen eerder in I & W Magazine nr 3-2016
