Uitstelgedrag en ADD

Wij vroegen ADD-expert Karin Windt een stukje te schrijven over de kenmerken voor ADD. Ze doet het graag. Het komt eraan. Belooft ze. Maar gezegd is makkelijker gedaan voor iemand met ADD…want laat uitstelgedrag nu een van dé kenmerken van ADD zijn…Lees hoe dít verhaal uiteindelijk tot stand kwam. En maak kennis met ADD!

Tekst: Karin Windt

Uitstellen, uitstellen, uitstellen…. Hoe ADD! “Ja maar ik heb een goed excuus!” Het doet er niet toe, beloofd is beloofd zeg ik al tegen mezelf. “Nee hoor, dat hoeft iemand anders mij heus niet te vertellen”. Ik zit barstensvol ideeën, maar ik kan het onmogelijk allemaal in hetzelfde stukje kwijt. Ja maar, ja maar, ja maar…

Even afgeleid…

Ondertussen gebeurt natuurlijk helemaal niets, ook al probeer ik via wat andere activiteiten om de dopamine en concentratie op gang te krijgen. Ik staar wat naar deze tekst: gaat het nog ergens naartoe? Dan kijk ik even naar buiten. Om dat wat aangenamer te maken heb ik mijn vogelhuisje vorige week precies voor het raam gezet met wat voer erin. Fijne afleiding, die me weer op allerlei andere gedachten brengt. Maar ik was toch echt iets aan het doen. Terug naar mijn tekst dus.

Concentratiestoornis

De eerste kenmerken van ADD heb ik inmiddels al genoemd: een dopaminetekort, moeilijk prioriteiten stellen, dromerigheid, uitstelgedrag, chaotisch zijn en ideeën genereren. In essentie is ADD echter net als ADHD een concentratiestoornis. Mensen die de kenmerken van ADD bekijken vergeten dat nog wel eens. Hoe dat werkt? Ik kan mij niet concentreren, ervaar een soort blokkade in mijn chronologisch denken, raak verveeld en staar naar buiten. Ik zoek wat informatie op, ik pak wat te drinken, ik blijf piekeren, maar er komt niets uit.

Schuldgevoelens

Ik ben op dit soort momenten voornamelijk inactief, terwijl ik door een ander deel van mijn hersenen wordt overspoeld met schuldgevoelens, onder meer gevoelens van falen en onzekerheid. Mijn verstand wil wel, maar mijn hersenen werken niet mee. Ik wil het zo graag goed doen, maar het duurt uren voordat ik eindelijk die concentratie te pakken heb. Ik geloof niet dat mensen met een H erbij hier zo snel last van hebben als mensen met ADD. Uren stilzitten en niets doen, in een poging de concentratie te vinden is niet zo aan hen besteed. Zij zijn al 100 keer met wat anders bezig en al snel volkomen vergeten waar zij eigenlijk mee bezig waren. De schuldgevoelens volgen meestal pas later na een chagrijnige reactie of berisping.

Anders dan ADHD

Ik denk bijvoorbeeld aan mijn broer met ADHD die inmiddels zelfstandig woont. Als er wat is waar hij mee zit dan pakt hij onmiddellijk de telefoon, ondanks het feit dat je nadrukkelijk hebt verteld dat je vroeg zou gaan slapen of even druk bent. Wanneer zoiets in zijn hoofd zit, is hij prompt alles vergeten. Zelfs als je hem nog maar een uur geleden voor de zekerheid nog eens geïnformeerd hebt, per telefoon en per email. Het wil maar niet landen en tegen beter weten in blijf ik hem maar instrueren. Een briefje op zijn telefoon, een poster op zijn deur, het helpt allemaal niets. Mijn lieve moeder is op een punt aangekomen dat ze het allemaal maar accepteert. Je kunt veel oplossen, maar er zijn van die dingen die je er na zoveel jaar blijkbaar niet uit krijgt. Dat is nu eenmaal ADHD, de aard van het beestje.

Behoefte aan afwisseling

Een gezin vol met verschillende gebruiksaanwijzingen dus, die lastig met elkaar te combineren zijn. Net zo goed kan mijn broer zich er bijvoorbeeld ontzettend aan ergeren dat ik op verschillende tijden eet. Hij wil altijd precies om 5 uur eten, gaat meestal op dezelfde tijd slapen en hecht veel waarde aan routine en voorspelbaarheid. Daarentegen eet ik zelf graag afwisselend, mijn koelkast is vaak leeg, omdat ik kort tevoren pas kan bedenken waar ik op dat moment werkelijk trek in heb. Ik zoek steeds naar afwisseling en verscheidenheid. Iets wat veel mensen met ADHD ook hebben, maar ieder net weer op andere vlakken of momenten.

Piekeren

Het grootste verschil zit echter in de wat tragere informatieverwerking van mensen met ADD en het langer piekeren over dingen. Een conflict is iemand met ADHD bijvoorbeeld al snel weer vergeten, terwijl iemand met ADD hier nog uren of dagen over kan piekeren. 'Had ik dit nou maar gezegd, waarom heb ik dat niet gezegd.'

Onzekerheid – maar de kritiek is anders

Daar komt ook nog eens een hoge mate van onzekerheid bij kijken. Iets wat mensen met ADD en ADHD absoluut met elkaar gemeen hebben, maar om verschillende redenen: Iemand met ADHD krijgt bijvoorbeeld veel kritiek te verduren omdat hij/zij nooit eens iets afmaakt, altijd snel afgeleid is, niet kan stilzitten, abrupt kan reageren, soms wat te snel driftig wordt en erg ongeduldig is. Terwijl iemand met ADD steeds verwijten krijgt dat hij/zij niets gedaan heeft, wat te traag is (niet sloom!) of steeds aangespoord moet worden. Al op jonge leeftijd kun je het eigenlijk allemaal niet meer horen. Men heeft verwachtingen van je waar je hersenen niet op gebouwd zijn. Bij iedere vorm van aansporing of kritiek heb je de neiging om je hakken in het zand te zetten, of je wordt er mateloos onzeker van.

ADD is erfelijk

Ja lieve lezer, ADD is erfelijk. Een vader of moeder met ADHD kan gerust een kind krijgen met ADD en andersom. Overigens valt het ADHD kind meestal snel op, maar wordt ADD bij een zusje of broertje nog wel eens over het hoofd gezien. Kun je je misschien voorstellen hoe het moet zijn als je een moeder met ADD bent? Waardoor je grote moeite hebt met het bieden van structuur, een wat traag reactievermogen hebt en snel door je energie heen bent en dan kinderen met ADHD moet opvoeden? Ik spreek niet uit ervaring hoor maar het lijkt me een uitdaging!

Meer over ADD en de kenmerken van ADD vind je op de website van Karin Windt: www.levente.nl.