Vriendschappen aangaan en onderhouden kan voor mensen met ADHD een uitdaging zijn. In dit artikel lees je waarom dit zo is. Je krijgt waardevolle inzichten en tips over wat je wel en niet met vrienden deelt. En over de verschillende niveau's van vriendschappelijk contact.
Tekst: Saskia Elswijk
Ik heb lange tijd gedacht dat ik hier alleen in was. Tot ik vorig jaar een webinar volgde van Caroline Maguire, een ADHD-coach uit de Verenigde Staten. Zij is ook auteur van een boek over vriendschappen bij kinderen: Why will no one play with me?. Ineens viel het kwartje.
Er zijn regels voor het maken en onderhouden van vriendschappen die totaal aan mij voorbij zijn gegaan. Het is nooit aan me uitgelegd en ik heb het blijkbaar niet van nature meegekregen. Het voelt alsof iedereen de handleiding heeft gekregen, behalve ik. Maar ik ben zeker niet de enige, anders zou er geen heel webinar over gemaakt worden.
Moeite met eerste contact
Wat blijkt nou? Er is een proces bij het maken van vriendschappen. Het gaat altijd zo’n beetje op dezelfde manier:
- Je leert iemand kennen die jou wel aanspreekt
- Je maakt een praatje over koetjes en kalfjes
- Je stelt vragen om hem/haar beter te leren kennen
- Je vertelt wat over jezelf
- Je kijkt of je dingen gemeenschappelijk hebt, zoals hobby’s of werk
- Je gaat die persoon vaker zien en vaker dingen samen ondernemen
Dit geldt voor beide ‘partijen’ in het proces. Je moet dus zelf ook actie ondernemen om iemand beter te leren kennen. Veel ADHD’ers hebben moeite met het aangaan van dat eerste contact. En als het dan lukt om contact te maken, is het lastig om afspraken in te plannen (en te onthouden) met die ‘vriend(in) in wording’. Zo stopt het proces voortijdig.
Wat misschien nog vaker gebeurt bij mensen met ADHD is “oversharing”: veel meer delen over jezelf en je leven dan gepast is bij bepaalde mensen in bepaalde situaties.
Vijf levels van contact
Ik leerde tijdens het webinar dat je vriendschappelijke contacten in vijf ‘levels’ kunt verdelen: van heel oppervlakkig tot heel intens. En dat het van het level afhangt hoeveel je deelt. Een soort van ongeschreven regel.
Level 1 – vage contacten: mensen waar je hoi tegen zegt maar veel meer ook niet. Misschien ken je hun voornaam, en heel misschien hun achternaam.
Level 2 – kennissen: je maakt er wel eens een praatje mee maar weet vrij weinig over hun familie en achtergrond. Stel dat je ineens bij ze op de stoep staat, dan zouden ze dat heel raar vinden.
Level 3 – maatjes: dat is iemand met wie je een gemeenschappelijke activiteit onderneemt. Je kent hem/haar bijvoorbeeld uit de sportschool en daar spreken jullie elkaar regelmatig. Daarbuiten zie je elkaar eigenlijk niet. Soms verlies je elkaar langere tijd uit het oog, maar jullie zijn zeker wel geïnteresseerd in elkaar.
Level 4 – vriend: met een vriend maak je regelmatig afspraken en jullie zitten bijvoorbeeld ook samen in een vriendengroep. Als het iemand van je werk is, zie je diegene ook buiten het werk. Jullie hebben dezelfde interesses. Als je hulp nodig hebt, kun je deze vriend zeker bellen en dan komt hij/zij helpen.
Level 5: Je BESTE vriend of vriendin: als er echt een crisis is, bel je hem of haar. Je kunt altijd om advies vragen. Je kunt alles aan hem/haar kwijt. En jullie zien elkaar heel regelmatig.
Waar gaat het nu vaak mis bij ADHD?
Dat ligt aan een aantal dingen. Vaak hebben ADHD’ers niet helemaal in de gaten in welk level het contact met iemand zich bevindt. Of je weet niet eens dat er zoiets BESTAAT als verschillende levels in vriendschap.
Dus kijk altijd goed in welk level jullie vriendschap zich bevindt door jezelf de volgende vragen te stellen:
- Wat wil ik dat deze persoon over mij weet?
- Wat vertel ik wel en (nog) niet over mezelf?
- Hoe zal hij of zij reageren op wat ik vertel?
Oversharing
Zo bescherm je jezelf en de ander tegen jouw mogelijke neiging tot ‘oversharen’. Je kent het vast wel. Ergens voel je dat je te veel aan het vertellen bent. Misschien voel je het in je gezicht of in je lijf, bij iedereen is dat anders. Je kunt er niets aan doen, je blijft gewoon praten. Je vertelt je hele levensverhaal aan iemand die je eigenlijk niet kent. DAT is oversharen.
"Je hart uitstorten bij de groenteboer is zo’n voorbeeld"
Vraag jezelf af: moet deze persoon echt weten wat ik wil vertellen? Bewaar dingen die emotioneel geladen zijn voor de mensen waarvan je weet dat ze je kunnen steunen en die wat voor je kunnen betekenen. Je hart uitstorten bij de groenteboer is zo’n voorbeeld. Hij kan er niets mee en jij schiet er niets mee op, want echt opluchten doet het ook niet.
Onderwerpen die je bewaart voor level 4 en 5 vriendschappen, dus je vrienden en je beste vrienden, zijn onder andere:
- Je gezondheid
- Je financiële situatie
- Je levensgeschiedenis
- Details over je relatie
- Dingen die je emotioneren
Doseren en wederkerigheid
Okee, niet oversharen dus. Maar…. Hoe zorg je er dán voor dat iemand van level 3 (maatjes) ooit een level 4 wordt? Dat begint met goed opletten wat je vertelt. Overspoel iemand uit level 3 niet met persoonlijke informatie. Een vriendschap bouw je op door iedere keer een klein beetje te vertellen. Doseer je verhaal zowel qua inhoud als qua hoeveelheid. En, ook belangrijk: vriendschap gaat over wederkerigheid. Dus stel ook vragen aan de ander. Eveneens met mate 😉.
De tips op een rijtje:
- Bedenk wat eigenlijk je boodschap is.
- Waarom is het zo belangrijk voor je om dit te delen?
- Kijk naar het stuk zelfregulatie, waaraan voel je in je lijf dat je oversharet?
- Wat zijn de triggers voor jou? Dat kan twee glazen wijn zijn, of veel prikkels op een feestje…
- Bekijk de mensen in jouw leven vanuit de 5 levels. Wie zit in welk level? Bedenk wat je met wie wilt delen en of dit ‘klopt’ met het level.
- Denk aan situaties uit het verleden: waar ging het mis en hoe kan het beter nu je dit weet?
- Oefen dit! Wees wel lief voor jezelf, het hoeft niet meteen perfect te gaan.
Oefen deze week eens met alleen praten over koetjes en kalfjes, zonder je hele hebben en houden op tafel te gooien. Vooral met de eerste en tweede levels. Bewaar wat je echt raakt voor je vrienden. Als dit goed gaat, kun je verder oefenen met je maatjes in level 3. Heel veel succes hiermee!
Meer over oversharing
In dit artikel op de website ADDitude.com lees je meer over oversharing, de 'gevaarlijke cocktail' met RSD bij veel mensen met ADHD én fijne troost en tips. Aanrader!
