Hoe leg je iemand die in zijn leven alleen maar klassieke muziek heeft gehoord uit hoe een nummer van AC/DC klinkt? Je kunt het uitleggen, maar dan kom je nergens. Je kunt het laten horen, maar die persoon zal de muziek niet begrijpen. Zo zat ik wat te mijmeren tijdens een grote familiebijeenkomst.
Hoe dat voelt kan ik prima uitleggen. Mijn vader zegt dat hij niet beter hoort met een gehoorapparaat, omdat alle geluid even hard versterkt wordt; in de brij van geluid moet je je proberen te concentreren op dat stukje dat voor jou van belang is. Zo is zo’n familiebijeenkomst voor mij: alles staat even hard.
Ik hoorde een (bekende) collega onlangs een andere (onbekende) collega uitleggen dat ik in een gesprek onverwachts een heel andere kant kan opgaan. Iets vergelijkbaars las ik over judoka Kim Polling, die door haar ADHD zo onvoorspelbaar zou zijn dat tegenstanders nogal eens van haar verliezen. Onverwachts, ineens een andere kant op gaan: het zijn de waarnemingen van anderen. Voor iemand met ADHD is het volstrekt vanzelfsprekend. ADHD is van het hier en nu. En als je aandacht in het hier en nu heen en weer zwerft let je niet zozeer op niets (dat zouden “anderen” zeggen), maar juist op alles. En als je op alles let gebeurt er veel. En als er veel gebeurt, reageer je op veel. Voor anderen.
Soms voel je een idee, een associatie, en vraag je daar meteen aandacht voor in een gesprek, uit angst dat het anders weer wegglijdt. Ken je dat? Je loopt op je werk en ziet, hoort, ruikt en voelt tegelijk. Door een gang lopen is voor een persoon met ADHD vermoeiender dan voor iemand met een normale concentratie: er komt veel meer bij je binnen. In een vergadering krijg je niet alleen mee waar het over gaat, maar ook hoe mensen erbij zitten, wat ze aan hebben, hoe ze ruiken, bewegen,….alles. Soms reageer je daar ook op. En zeker, dat is voor anderen onverwachts, als de inhoud ineens wordt verlegd naar de mooie stropdas die een aanwezige om heeft.
Reageren op die buitenkant, het gedrag, is onzinnig en gemakzuchtig. ADHD of niet, gedrag is altijd een gevolg. Voor je het weet gaat het over waar JIJ last van hebt. Interessanter is om je erin te verdiepen hoe het voor de ander werkt. Dat ik die collega – waar ik bij zit – een ander hoor uitleggen wat een deel van mijn ‘gebruiksaanwijzing’ is, is toch fantastisch?
En mocht je denken, wat vervelend lijkt me dat nou, die ADHD, dan heb je het toch een beetje mis. Ik ken niet anders, dit is mijn wereld, hier voel ik mij thuis. En ja, soms is AC/DC te gek, en soms is het wat veel van het goede.
