Er zit een grote denkfout in de huidige leesmethodes. Kinderen met aanleg voor het ontwikkelen van dyslexie worden daar de dupe van. Dat was de overtuiging van Balt van Raamsdonk. Hij was zelf dyslectisch en ontwikkelde de pre-leesmethodiek Alfa-bedding. Hiermee kunnen óók kinderen met aanleg voor dyslexie succesvol leren lezen en spellen.
Tekst: Julie Houben
In 2021 overleed hij op 85-jarige leeftijd. In 2018 spraken wij Balt over zijn levenswerk. Hildegonde Mostert zet zijn werk voort en geeft op woensdag 6 april een webinar over de Alfa-bedding methode.
Brokkenpiloot
Balt was als kind een druk en ondernemend jongetje. Een brokkenpiloot met weinig besef van tijd en ruimte. “Ik was waar mijn aandacht was”. Lezen was een ramp. Het lukte hem niet. Hij ging voortijdig van school en had veel verschillende baantjes. Uiteindelijk werd hij een succesvol ondernemer. Hij ontwikkelde onderhoudsmiddelen voor auto’s en bracht deze middelen met zijn eigen bedrijf op de markt.
Misvatting
Na de verkoop van zijn bedrijf ging hij aan de slag met zijn levensvraag: waarom begrijp ik dingen snel en kan ik prima praten, maar niet goed lezen? “Ik nam contact op met de universiteiten en sprak met vooraanstaande wetenschappers op dyslexiegebied. Van hen hoorde ik allerlei theorieën over de mogelijke oorzaken van dyslexie. En dat ze op een internationaal congres uiteindelijk gewoon hebben besloten: dyslexie is een probleem met het onderscheiden van klanken binnen een woordklank. Alle leesmethodes gaan nu uit van het principe dat je een letter aanleert door hem te horen. Maar dat is volgens mij een grote misvatting. Lezen doe je met je ogen en letters zijn zichtbaar. Die moet je je dus visueel eigen maken! En niet via de omweg van de klank.”
Visueel en tastend letters leren kennen
Vanuit dit inzicht ontwikkelde Balt zijn pre-leesmethodiek Alfa-bedding. In groep 2, voordat kinderen met lezen beginnen, leren ze visueel en tastend de letters kennen. En ze leren woordbeelden als geheel herkennen. Na de losse letters volgen veelgebruikte samenstellingen zoals de ei, ij, au en ou. Hierdoor worden letters en woordbeelden innerlijk voorstelbaar. Alleen wat herkend wordt kan benoemd worden. Alfa-bedding draait het principe dus om: de letters vormen de kapstok voor de klank.
Verschil tussen ei en ij hóór je niet
Door deze manier van letters aanleren gaat spelling ook meteen beter, aldus Balt. “Het verschil tussen ei en ij hóór je niet, dat zie je alleen maar”. Ook abstracte korte woordjes, zoals de, toen, en – vaak struikelblokken voor dyslecten- lees je makkelijker als de letters via Alfa-bedding goed innerlijk voorstelbaar zijn en de woorden als geheel worden herkend. Als je op deze manier letters en woordbeelden aanleert, smoor je dyslexie in de kiem, is Balts stellige overtuiging.
Alfa-bedding werkt voor álle kinderen
Waarom werken de bestaande leesmethodes bij de meeste kinderen wel? Het is volgens Balt de vraag of de meeste kinderen dankzij of ondanks de huidige leesmethodes leren vlot te lezen en goed te spellen. De huidige leesmethodes beginnen namelijk met het hulpproces (verklanken) van lezen. Ongeveer 80% van de kinderen maakt uiteindelijk de overschakeling van auditief (verklanken) naar visueel (woordpatroon herkenning) eind groep 3 vanzelf. Daar wordt in het onderwijs nauwelijks op gestuurd. De vraag is dus eerder hoeveel makkelijker álle kinderen leren lezen wanneer dit wordt aangeboden op een manier zoals Alfa-bedding dat doet. Want deze methode sluit aan bij de ontwikkeling van het kind en bij wat iedere vlotte lezer doet, namelijk woordbeeldherkenning.
Succeservaringen
Ook succeservaringen zijn een deel van de kracht van Alfa-bedding, denkt Balt. Letters zoeken in een ruimte, ze proberen te herkennen op de tast: het zijn leuke praktische uitdagingen, waardoor het leren spelenderwijs gaat. En die succeservaringen blijven uit als je bij kinderen die moeite hebben met abstracte tekens maar blijft hameren op het aanleren van letters via de klank. “Zo kweek je dyslecten zoals ik zelf ben: trage lezers die woorden nog steeds zien als een rijtje nietszeggende tekens achter elkaar. Je leert de letters uiteindelijk wel kennen, maar nog steeds als losse tekens, die je stuk voor stuk spellend moet doorwerken om woorden en zinnen te lezen.”
Helaas kon Balt – als volwassen dyslect – niet profiteren van zijn eigen Alfa-bedding. Het werkt alleen bij beginnende lezers en is gericht op preventie. Hij was blij met het onderzoek naar zijn methode dat in 2017 samen met het lectoraat Early Childhood van NHL Stenden Hogeschool is gestart en nog steeds doorloopt. En blij met elk kind dat via zijn methode op tijd de smaak van het lezen te pakken krijgt.
Meer weten over Alfa-bedding? Kijk op www.alfa-bedding.nl
