Zonder neurodiversiteit geen evolutie

Binnen Impuls & Woortblind gebruiken we vaak de term neurodiversiteit om duidelijk te maken dat we dyslexie en o.a. ADHD zien als verschillende vormen van informatieverwerking en niet als stoornissen. Wetenschapper Helen Taylor gaat een stap verder. Volgens haar is neurodiversiteit een voorwaarde voor evolutionair succes.

Tekst: Nel Hofmeester

Helen Taylor is een Engelse wetenschapper. Zelf is ze dyslectisch. Dyslexie is volgens haar geen stoornis maar een vorm van cognitie. Cognitie betekent letterlijk: het vermogen tot leren en/of informatieverwerking. Ze doet inspirerend en vernieuwend onderzoek naar dyslexie vanuit een evolutionaire invalshoek.

Noodzaak van elkaar aanvullende breinvarianten

Volgens Helen Taylor is neurodiversiteit een cruciaal onderdeel van onze evolutie. Juist door de verschillende breinvarianten die er zijn, heeft de mensheid stand weten te houden in een omgeving die door droogte, overstromingen en ander natuurgeweld steeds veranderde. Daarom spreekt ze van complementaire cognitie: elkaar aanvullende manieren van informatieverwerking. De samenwerking tussen mensen met verschillende manieren van informatieverwerking ziet ze als essentieel voor de overleving van de mens als soort.

De visie van Helen Taylor: ‘Op grond van mijn onderzoek ga ik ervan uit, dat dyslexie geen stoornis is, maar meer een bewijs dat onze soort neurocognitief is gespecialiseerd. Dus de ’tekorten’ die we toeschrijven aan dyslexie zijn geen tekorten, maar een soort compromis van ons brein om sterkere vaardigheden in andere gebieden mogelijk te maken.

Dyslexie, ADHD en autisme: samenwerkende denkstijlen

‘Mijn onderzoek gaat ervan uit, dat de mensheid zich in het proces van aanpassing aan de enorme ecologische omwentelingen in een evolutie van honderdduizenden jaren, heeft gespecialiseerd in verschillende vormen van cognitie, die je ’denkstijlen’ zou kunnen noemen. Deze verschillen in cognitie zijn aanvullend en werken samen als een complex, wendbaar systeem dat van doorslaggevend belang is om menselijke samenlevingen in staat te stellen tot verandering. Dit onderzoek is ook van belang voor een beter begrip van denkstijlen die vaak worden gelabeld als ADHD en autisme.’

Dyslexie: de verkennende geest

Nieuw onderzoek van o.a. Helen Taylor laat zien dat dyslectici gespecialiseerd zijn in verkenning en onderzoek. Ze hebben de neiging om eerder het onbekende te onderzoeken dan uit te gaan van bestaande kennis. Verkenning en onderzoek gaan samen met experimenteren, uitvinden en ontdekken. Het kan gaan om verkenning van nieuwe abstracte kennis, maar ook om concrete, fysieke oplossingen.
Deze specialisatie gaat ten koste van het verwerken van meer gedetailleerde informatie, van volgordes en van het gebruik maken van bestaande kennis – wat kan verklaren waarom dyslectici lees- en schrijfproblemen hebben.

De dyslectische denkstijl en het klimaat

Gezien hun sterke kanten in het verkennen en onderzoeken is het geen verrassing dat mensen met dyslexie de neiging hebben om over disciplines heen te werken, vaak met als doel te ontdekken en te verbinden. We zien ook dat ze vaak in staat zijn:
– de hoofdoorzaken van problemen te zien;
– fundamentele systeempatronen te identificeren;
– op langlopende trends vooruit te lopen;
– originele strategische of technologische oplossingen uit te vinden.

Deze vaardigheden zijn belangrijke instrumenten in het tegengaan van de klimaatverandering en het creëren van een duurzamere wereld.

Daarnaast hebben dyslectici de vaardigheid om de toekomst voor zich te zien en hebben ze een drive om manieren te vinden voor aanpassing. Dit is misschien de reden waarom er zoveel dyslectici werkzaam zijn in de duurzaamheidsector. In de woorden van Anthony Hobley, mededirecteur van de Mission Possible Partnerships:
‘Mensen met dyslexie zijn de natuurlijke systeemdenkers van de mensheid. (…) Ik geloof dat het menselijk ras – als onderdeel van onze collectieve overlevingsstrategie – een klein deel van ons bedraad heeft om zich zorgen te maken over het grote plaatje en de toekomst.’

De hoogste tijd voor neurodiverse ‘rescue-teams’

Ondanks deze duidelijke cognitieve mogelijkheden staan dyslectici vaak langs de kant en worden ze vanaf hun jeugd gestigmatiseerd vanwege hun lees- en schrijfproblemen. Hun inzichten worden vaak niet serieus genomen, want ze passen niet in de procedures en protocollen. Deze vastgeroeste praktijken kunnen onbedoeld de mogelijkheden ondermijnen om vernieuwende en creatieve oplossingen te vinden voor problemen waar we als maatschappij tegenaan lopen. Hierbij kun je denken aan het klimaat, maar ook aan oplossingen voor vastgelopen maatschappelijke situaties als de toeslagenaffaire, de aardbevingsschade in Groningen en de chaos in onderwijs en zorg. Waar blijven de neurodiverse rescue-teams?

Lees -of luister via de QR-code- meer over visie en werk van Helen Taylor

Voor dit artikel is gebruik gemaakt van bovengenoemde bron en van het artikel ‘How dyslexia could help humans adapt to climate change‘.

Dit artikel verscheen eerder in Impuls & Woortblind Magazine nr 3 -2022